Ανάμεσα στους πλαισιοκράτες (contextualists), που υποστηρίζουν ότι ένα έργο τέχνης πρέπει να συσχετίζεται απολύτως με το ιστορικό περιβάλλον στο οποίο ανήκει και δι’ αυτού να προσεγγίζεται, και στους απομονωτιστές (isolationists), οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ένα έργο τέχνης θα πρέπει να κρίνεται εκτός των παρακειμενικών και περικειμενικών του πληροφοριών (διότι, ας πούμε, τι θα συνέβαινε αν βρίσκαμε ένα κείμενο ακέφαλο, χωρίς όνομα συγγραφέα και πληροφορίες για την εποχή κλπ;) και να προσεγγίζεται ως εάν είχε δημιουργηθεί εν κενώ, λαμβάνω τη μέση οδό: δηλαδή, ένα έργο τέχνης θα πρέπει να αξιολογείται αισθητικώς ανεξάρτητα από το περικείμενό του, αλλά καλόν είναι διαβάζεται και σε σχέση με το ιστορικό του περιβάλλον, καθόσον η τέχνη δεν δημιουργείται εν κενώ. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι η γνώση μας για τα βιογραφικά του συγγραφέα πρέπει να επηρεάζει την κρίση μας για το έργο. Ο Michel Saunier έγραψε πριν από μερικά χρόνια ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον δοκίμιο όπου προσεγγίζει ψυχαναλυτικά τον Παπαδιαμάντη. Ωραία και καλά όσα λέει, αλλά δεν αφορούν το έργο, αφορούν τον συγγραφέα, επομένως δεν εντάσσονται στο πεδίο της λογοτεχνικής ανάλυσης και κριτικής. Επιπλέον, όσο και να ξέρω τα ψυχαναλυτικά του Παπαδιαμάντη (που δεν είναι από τους αγαπημένους μου, εξόν από δυο-τρία διηγήματά του), δεν πρόκειται τούτο να επηρεάσει στο ελάχιστον την απόλαυση εκείνων των εξαιρετικών του περιγραφών στο εκπληκτικό «Όνειρο στο κύμα».
Γιατί λοιπόν τόση μανία με τα βιογραφικά των συγγραφέων (ή, όπως έγραψε ο Έκο, με το μέγεθος που είχε «η τσουτσού του Δάντη»); Κυρίως, γιατί τόση μανία με το αν ένας συγγραφέας είναι άθεος ή ένθεος; Απλώς, διαφινολινικούμε περί όνου σκιάς.
Εξηγούμαι (και παίρνω την ήπια εκδοχή, επειδή υπάρχουν και ακραίες). Το αν ένας συγγραφέας είναι ένθεος ή άθεος δεν μας αφορά σε προσωπικό επίπεδο – δεδομένου ότι η πίστη είναι προσωπική υπόθεση και ότι η Ιερά Εξέταση έχει καταργηθεί προ πολλού. Μας αφορά μόνον εάν:
1. ο συγγραφέας αυτός είναι ανήθικος και μπορούμε να αποδείξουμε ότι η ανηθικότητά του οφείλεται στην αθεΐα του, και
2. το έργο του συγγραφέα ωθεί τον αναγνώστη στην αθεΐα/ανηθικότητα.
Μερικοί θα σπεύσουν να ισχυριστούν ότι η αθεΐα οδηγεί στην ανηθικότητα, όμως αν τους ζητήσεις να το τεκμηριώσουν, το πολύ-πολύ να σου αναφέρουν γνωστές περιπτώσεις αθέων που υπήρξαν και ανήθικοι (αποσιωπώντας φυσικά περιπτώσεις ενθέων που υπήρξαν ανηθικότεροι και περιπτώσεις αθέων που υπήρξαν ηθικότατοι, όπως ο Μπαρούχ Σπινόζα). Με άλλα λόγια, θα χρησιμοποιήσουν ένα επαγωγικό επιχείρημα. Λεπτομέρεια: στο επαγωγικό επιχείρημα το συμπέρασμα δεν συνάγεται κατ’ ανάγκην από τις προκείμενες. Η σχέση τους είναι πιθανή και ως πιθανή αφενός δεν είναι αποδεικτική και αφετέρου μπορεί ν’ ανατραπεί ανά πάσα στιγμή. Τώρα, αν κάποιος λαμβάνει ένα επαγωγικό επιχείρημα θεωρώντας ότι το συμπέρασμα συνάγεται κατ’ ανάγκην από τις προκείμενες, απλώς υποπίπτει σε λογική πλάνη.
Πέρα από το λόγο περί της μεθόδου, ας ασχοληθούμε με τη φιλοσοφία της θρησκείας. Υπάρχουν τρεις ισχυρισμοί στους οποίους θεωρητικά θεμελιώνεται η αναγκαία σχέση θρησκείας και ηθικής: ο ισχυρισμός του κινήτρου, ο επιστημολογικός ισχυρισμός και ο οντολογικός ισχυρισμός. Ο ισχυρισμός του κινήτρου αποδίδει την ηθική συμπεριφορά των ανθρώπων στην προσδοκία μιας ανάλογης ανταμοιβής στη μέλλουσα ζωή. Όμως, επειδή υπάρχουν άνθρωποι που έζησαν ηθικώς, χωρίς να πιστεύουν σε παραδείσους και κολάσεις, είναι σαφές ότι ο ισχυρισμός του κινήτρου δεν έχει καθολική ισχύ.
Ο επιστημολογικός ισχυρισμός αποδίδει την ηθική στη θεία αποκάλυψη, μέσω της οποίας οι άνθρωποι γνωρίζουν τι είναι ηθικώς ορθό και τι όχι και πράττουν αναλόγως. Τούτο σημαίνει ότι όλες οι μη-αποκεκαλυμμένες θρησκείες δημιουργούν ανήθικους ανθρώπους, πράγμα που δεν δέχονται όμως ούτε οι χριστιανοί, αφού μιλούν για ειδωλολάτρες που είχαν ηθικές αρχές naturaliter χριστιανικές. Επιπλέον, ισχύει και η αντίρρηση που διατυπώνεται για τον προηγούμενο ισχυρισμό.
Ο οντολογικός ισχυρισμός συνδέει την ηθική με τη βούληση του Θεού· όταν πράττουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, τότε οι πράξεις μας είναι ορθές. Πολύ ωραία. Μια εξαιρετική θεωρητική αντίρρηση απαντά στον πλατωνικό Ευθύφρονα, όπου ο Σωκράτης δείχνει ότι η θεία βούληση στρέφεται προς κάτι που είναι ήδη αγαθό· συνεπώς, μια πράξη δεν είναι αγαθή επειδή την επιθυμεί ο Θεός, αλλά επειδή έχει κάποιες εγγενείς ιδιότητες που προσελκύουν τη θεία βούληση. Επιπλέον, ο (εξαιρετικά πιστός φιλόσοφος) Pierre Bayle μας δίνει πρόσθετα επιχειρήματα: αν η θεία βούληση είναι αυτό που καθορίζει την ηθικότητα μιας πράξης, τότε πώς εξηγείται το γεγονός ότι έχουν ηθικά συστήματα οι άθεοι (που δεν πιστεύουν στον Θεό) και οι ειδωλολάτρες (που πιστεύουν σε ανήθικους θεούς); Τέλος, θα μπορούσε κανείς να εμπιστευθεί τη θεία βούληση, αν είχε πειστεί ότι ο Θεός είναι πανάγαθος, αλλά η ύπαρξη του κακού στον κόσμο δεν αφήνει πολλά περιθώρια για τέτοιου είδους αβασάνιστες παραδοχές. Έτσι, η θεϊκή βουλησιαρχία αποδεικνύεται ανεπαρκής για να θεμελιώσει την αναγκαία σχέση ηθικής και θρησκείας.
Αν όμως δεν μπορούμε να θεμελιώσουμε την αναγκαία σχέση ηθικής και θρησκείας, τότε δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο άθεος είναι ανήθικος. Έτσι, ο πρώτος λόγος για τον οποίον ασχολούμαστε με την αθεΐα ενός συγγραφέα, απλώς εξαλείφεται.
Ο δεύτερος λόγος είναι επίσης εσφαλμένος. Επειδή, κανένας συγγραφέας δεν είναι υπεύθυνος για τον τρόπο με τον οποίον τον διαβάζουν οι αναγνώστες. Με μιαν ορισμένη ανάγνωση, η Παλαιά Διαθήκη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ανήθικο βιβλίο» - παρέχει οδηγίες για το πώς να πάρεις τα πρωτοτόκια του αδελφού σου αντί πινακίου φακής, πώς να κλέψεις τη γυναίκα κάποιου άλλους στέλνοντάς τον να σκοτωθεί κλπ. κλπ. Η Φόνισσα μπορεί να διαβαστεί ως το χρονικό μιας ηρωικής ανταρσίας εναντίον της θεϊκής τάξης κι αν ο Παπαδιαμάντης το είχε υποπτευθεί, πιθανότατα θα έσκιζε τα χειρόγραφά του. Ο ένθεος Ντοστογιέφσκι αποδίδει με εξαιρετικά γοητευτικό τρόπο τον άθεο Ιβάν Καραμάζωφ. Ο άθεος (ή υποτιθέμενα άθεος) Καζαντζάκης γράφει διάπυρες σελίδες υπερασπίζοντας τη χριστιανική ηθική στο Χριστός Ξανασταυρώνεται, στο Φτωχούλη του θεού και στον Τελευταίο πειρασμό.
Με δυο λόγια, το αν ένας συγγραφέας είναι άθεος δεν μας αφορά. Και δεν πρέπει να μας αφορά. Ομοίως, δεν πρέπει να μας αφορά το αν είναι ένθεος. Μπορούμε να συζητούμε για τις πιθανές ερμηνείες ενός κειμένου, αλλά όχι ν’ αποδίδουμε τις δικές μας αναγνώσεις στις συγγραφικές προθέσεις. Εκτός αν προτιθέμεθα να καταρτίσουμε ένα καινούριο Index και ν’ ανάψουμε πυρές στις πλατείες, ώστε ν’ αγάλλεται εις τους ουρανούς η ψυχή του ευσεβούς Σαβοναρόλα.
Κατά τις 2:30 μ.μ., 
The Motorcycle boy
Νόμιζα πως τα θέματα της ανηθικότητας και της αθεϊας των συγγραφέων είχαν επιλυθεί και στην Ελλάδα, μετά τις δίκες που είχαν γίνει με αφορμή το έργο του Μαρκήσιου ντε Σαντ. Φαίνεται όμως, πως ξεχνάνε γρήγορα, αν πρόκειται να γυρίσουμε πίσω σε σκοταδιστικές αντιλήψεις.
Πάντως, παρόμοιες κατηγορίες για συγγραφείς ή φιλοσόφους απλά παρουσιάζουν την έλλειψη εμπιστοσύνης των κατηγόρων προς την ελεύθερη ανθρώπινη βούληση. Και φυσικά, οδηγούν με γρήγορα βήματα στην αγελοποίηση.
Υ.Γ.: Άντε επιτέλους, μας έλειψες.
εδώ πραγματεύεσε θέμα που μέσα του εμπεριέχει άλλα ανεξάρτητα, ωστόσο συνδεδεμένα θεματάκια που από μόνα τους θέλουν συζήτηση, σχετικά μεγάλη (τουλάχιστον)...
δεν μπορώ να τοποθετηθώ έτσι με ένα "γιες/νόου/μπράβο" γιατί τα πλαίσια ερωτω-απάντησης είναι περιορισμένα, εδώ σε αυτό το ασφυκτικό τετραγωνάκι των σχολίων.
Ένα θέμα τετοιο μπορεί μόνο να αναπτυχθεί σε Φόρουμ.
Κατά τις 9:49 μ.μ., homelessMontresor
Κατά τις 10:14 μ.μ., The Motorcycle boy
Κατά τις 10:50 μ.μ., Eu-aggelos
Κατά τις 12:03 π.μ., Τελευταίος
Κάποιοι ψάχνουν να βρουν ψεγάδια κατά το "όσα δε φτάνει η αλεπού ...". Είναι άσχετο το τι πιστεύει ο συγγραφέας με το έργο του. Αλλιώς θα είχε σημασία η ομάδα που υποστηρίζει, η μάρκα που αγαπάει, το κόμμα που ψηφίζει κ.ο.κ. Ο κατάλογος είναι μακρύς, κι όποιος θέλει ψωνίζει από εκεί επιχειρήματα και στη συνέχεια κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους. Τελειώνοντας, απλά θέλω να σημειώσω το γεγονός οτι αυτοί που κάνουν τέτοιους διαχωρισμούς είναι πολύ επικύνδυνοι, καθότι πρώτα απ' όλα οι ίδιοι έχουν ξεχωρίσει τους εαυτούς τους από όλους τους άλλους και θεωρούν οτι άποτελούν την ελίτ. Έχουν περιθωριοποιηθεί από μόνοι τους και αποκτώντας κόμπλεξ προσπαθούν να παρασύρουν κι άλλους μαζί. Μακριά και ξώμακρα!
Παιδιά, το θέμα μπορούμε να το ανατπύξουμε και με ιδιαίτερα Post o καθένας. Είναι σαφές ότι δεν γίνεται σ' ένα μόνο post να καλύψουμε τα πάντα.
Ροΐδη - αν είδες το προηγούμενο Post, τα σχόλια ήταν παραπάνω από... σεντόνια. Οπότε, μη σε απασχολεί, εκτός αν βαριέσαι να γράφεις.
q_ria - έτσι, έτσι, χωρίς ιεραρχήσεις στη ζωή μας, πού πάμε?
ΕΥ-AGGELOS - θα το βγάλω καλέ το background, δοκιμές έκανα.
Montresor - Lamiotis: εννοείται ότι συμφωνώ.
Καλημέρα..και καλώς την!Συμφωνώ και πολύ μου αρέσει να διαβάζω την επιχειρηματολογία σου (υπήρχε ένα μάθημα που έκαναν παλιά στο σχολείο - Λογική λεγόταν- θα σου πήγαινε γάντι να το διδάξεις).. απλά μου γεννήθηκε μια απορία με το Post σου, μιλάς για αθεία και ηθική, η αθεία είναι κάτι το αντιληπτό αφου προσδιορίζεται από την έλλειψη της πίστης σε κάποια ανώτερη δύναμη, που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία του σύμπαντος ή και επίβλεψη του κόσμου μας.. Αλλά η ηθική? Επειδή βάζω στοίχημα ότι έχει πολλά να γράψεις για το θέμα.. πώς προσδιορίζεται η ηθική και πώς διαχωρίζεις έναν ηθικό από έναν ανήθικο άνθρωπο, πχ το να σκοτώσεις κάποιον θεωρείται ανήθικο σωστά, αλλα σε εμπόλεμη κατάσταση και υπό άλλες συνθήκες που βάζουν σε κίνδυνο τη δική σου ζωη θεωρείται αποδεκτό=άρα όχι ανήθικο (όχι όμως και ηθικό ε?)
ΌΤαν έχεις χρόνο..
Κατά τις 2:02 μ.μ., Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής
Σιγά μη σου γκρινιάξω που δε μπορώ να διαβάσω τα άσπρα γράμματα με φόντο τα άσπρα χρώματα της γης.(δεν είμαι Λ... εγώ!)
Τα έκανα αντιγραφή όλα σε γουόρντ και τα διάβασα μια χαρά.
Σκέφτηκα μάλιστα να μαζεύω όλα τα αξιολογότατα κείμενα σου κάτω από τον τίτλο ΛΙΤΣΑ (μην ξοδεύομαι αύριο μεθαύριο να αγοράζω το βιβλίο).
Έχω κάνει δύο σκέψεις.
1. Να σε προσλάβω για νοητικό μου μπράβο. Όποιος μου τη βγαίνει, να φωνάζω απλώς "Λίτσα, ανέλαβε" και να μένει ενεός ζητώντας γονατιστός συγνώμη.
2. Να κάνω βουντού σε κουκλάκι-Λίτσα, για να κλέψω όλες αυτές τις γνώσεις σου.
Τι μου είπε βρε παιδιά όταν εξέφρασα παλιότερα τον θαυμασμό μου; "Έλα βρε, απλώς αυτή είναι η δουλειά μου".
Λες κι αυτό ήταν στερητικό της ευφυΐας και των γνώσεών της!!!
Τέλος πάντων. Επί του προκειμένου:
Νομίζω ότι αν διαβάζουμε ένα κείμενο ξέροντας εκ των προτέρων για τον συγγραφέα, (πχ άθεος) έχουμε μια κάποια προκατάληψη και αυτό που ψάχνουμε να βρούμε στο κείμενό του, αυτό βρίσκουμε.
Φυσικά το διαβάζουμε πιο ελεύθερα, χωρίς υποκειμενικές παρερμηνεύσεις όταν δεν ξέρουμε για τον γράφοντα.
Όμως έτσι, μας διαφεύγουν αρκετά αντικειμενικά σημαντικά στοιχεία του έργου του.
Οποία άγνοια να διαβάζεις τις όρνιθες και να μην ξέρεις ότι διακωμωδούν τον Σωκράτη, ο οποίος σηκώθηκε όρθιος κατά την παράσταση του έργου για να δει ο κόσμος ότι αυτόν εννοεί ο Αριστοφάνης.
Το καλύτερο θα ήταν να ξέρουμε, αλλά να μην χρωματίζουμε προκατειλημμένα τα κείμενα με χαρακτηρισμούς και κριτικές.
Νομίζω πως έχει σχέση αν είναι άθεος ή ένθεος η συγγραφέας, κυρίως όταν το έργο του πραγματεύεται δογματικά θέματα.
Σε άλλου είδους πχ. λογοτεχνικό, η ηθολογία πρέπει να περιορίζεται στα όρια του έργου.
(Ευχαριστώ που μου δίνεις το δικαίωμα να φτιάξω και εδώ την προίκα μου)
Κατά τις 5:24 μ.μ., Εργαστήρι Δημιουργικής Έκφρασης και Γραφής
Tώρα που ξαναβλέπω τη γη...
Σπάσε πλάκα να έβαλες φόντο την οπή της "κούφιας" γης στο Β. Πόλο!!!
(Πριν από σας για μένα:
"Κάποιος να τη σταματήσει"
-Την προτιμάμε θλιμμένη, έστω: "Κάποιος να την στεναχωρήσει")
(Τι ατυχία!-Λόγω εργασίας θα περνώ πολλές ώρες στον υπολογιστή και πού θα κάνω διαλειμματάκια;)
Mari-Rena (όπως θα έλεγε ο υπουργός): να κάνω ένα post κάποτε γιατί σε σχόλιο δεν λέει ν' απαντήσω.
Κυκλοδίωκτον: μετά τους διαξιφισμούς με τον dim μου συνεχίζονται στο προηγούμενο Post τα σχολιάκια ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΑ. Λοιπόν, η φωτό είναι από την ταινία Les Quatre cents Coups (1959)του Τρυφώ με τον Jean-Pierre Leaud. Μου αρέσει πολύ το βλέμμα μέσα από το συρματόπλεγμα. Αλλά κάποια στιγμή, όταν τη βαρεθώ, μπορεί να σας βάλω καμία γάτα με φωτόσπαθο.
Η γη, που δεν είναι η γη αλλά το Dearth Star, μια φωτο που παρωδεί το Death Star στον Πόλεμο των Άστρων, παρουσιάζοντάς το ως τη γη.
Και, όχι, δεν σε προτιμάμε θλιμμένη, μας αρέσεις πολύ και ως πειραχτήρι.
hi there :)))!
re the ithiki-pisti sxesi:
thewrw barking at the moon,to na
anazitoume links metaxy toso sxetikwn ennoiwn.Pwskata orizetai i ithiki & ta oria aftis aspoume?
E.g:an skotwsw gia na swsw to patera mou & ti mitera mou,i an epithymisw ti gynaika tou filou mou,META to diazygio,kata tas entolas eimai magaskaikatapwsprepei?
ektos ean doume tin ithiki ypo alli gwnia: ws afto pou prin ti systasi theotitwn/thriskeiwn klp
itan aploi kanones gia anaimakti synyparxi.se afti ti periptwsi,nai
i ithiki einai ergo-thlivero-twn enthermwn enthewn tagwn,pou metevallan aftous tous kanones se enoxiki troxopedi
sorry gia to mpouroumpourou,& an kapoios ta exei idi pei,all dn dvsa ta sxl.
pote xanarxesai?
Ουμπέρτο Έκο: "Ο θρύλος λέει -κι ακόμα κι αν δεν είναι αλήθεια, το εύρημα είναι καλό- ότι κάποτε ο Στάλιν ρώτησε πόσες μεραρχίες έχει ο πάπας. Τα όσα συνέβησαν τις επόμενες δεκαετίες μάς έδειξαν ότι οι μεραρχίες είναι ασφαλώς κάτι σημαντικό υπό δεδομένες συνθήκες, αλλά δεν είναι το παν.
Υπάρχουν άυλες δυνάμεις, που δεν μετριούνται με το βάρος, άλλα κατά κάποιον τρόπο έχουν βαρύτητα.
Είμαστε περικυκλωμένοι από άυλες δυνάμεις, που δεν περιορίζονται σ' αυτό που λέμε πνευματικές αξίες, όπως ένα θρησκευτικό δόγμα. 'Αυλή δύναμη είναι και η τετραγωνική ρίζα, οι νόμοι της οποίας ισχύουν ανά τους αιώνες και επιβιώνουν των διαταγμάτων, όχι μόνον του Στάλιν, αλλά και του ίδιου του πάπα".
Εξαιρετικές απαντήσεις στο ζήτημα υπάρχουν και στο βιβλίο του "Τι πιστεύει αυτός που δεν πιστεύει" όπου επιχειρεί ένα δημόσιο διάλογο περί θρησκείας και αθεϊας με τον καρδινάλιο Κάρλο Μαρία Μαρτίνι
Κατά τις 10:31 π.μ., mmg
Κατά τις 11:09 π.μ., Λίτσα
Nimbus - Καλημέρα
mmg - ναι, καλά τώρα το gothic? Έχω ανεβάσει Post από τότε που είμασταν ακόμη στο blogs.gr - μπες στο link Erewhon, δεξιά στη σελίδα μου, και βρες στο αρχείο (Απρίλιος πρέπει να είναι) το Post: "Ο υπεράνθρωπος Ι. Η ευρωπαϊκή κληρονομιά" (καλό κουράγιο). Κι αν θέλεις τίποτα περισσότερο, πες μου.
Κατά τις 11:10 π.μ., Λίτσα
Κατά τις 11:42 π.μ., mmg
Κατά τις 11:44 π.μ., Λίτσα
mmg - έχεις δίκιο, ούτε εγώ μπόρεσα να μπω. Τούτο σημαίνει ότι τα κειμενάκια μου του Απριλίου (με τα σχόλιά σας) χάθηκαν (κλαψ και κλουψ). Και για τα κείμενα δεν με νοιάζει (τα έχω), τα σχόλια δεν ήθελα να χάσω. Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να το εντοπίσω ούτε στο startpoint.gr (λυγμοί και θρήνοι). Θα κάνουμε το εξής: στείλε μου το mail σου στο skaiespyles@yahoo.gr για να σου στείλω το κείμενο σε attached file.
Μπράβο Λιτσάκι-μου λειψες.Πολύ ωραίο ποστ-όπως πάντα.
Για τον Παπαδιαμάντη-με έχει απασχολήσει-είναι ένας από τους πολύ αγαπημένος μου-στο ιδεατό γενεαλογικό δέντρο είναι ο παππούς μου-από τη μια μεριά.